Chị Phạm Thị Hoa, ở đường Kim Ngưu (phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) vừa bỏ ra số tiền 620.000 đồng để thuê một đơn vị chuyên diệt muỗi, côn trùng đến tận nhà phun hóa chất diệt muỗi nhằm phòng chống bệnh sốt xuất huyết (SXH). Chị Hoa kể, nhà chị nằm ở phường trọng điểm về SXH suốt mấy năm nay nên chị rất lo lắng. Đọc được tin trên mạng của một đơn vị quảng cáo chuyên diệt muỗi, côn trùng gây bệnh, kể cả muỗi vằn gây SXH, chị đã thuê đơn vị này đến nhà phun hóa chất diệt muỗi với số tiền là 4.000 đồng/m2. Mấy ngày đầu sau khi phun cũng thấy giảm nhưng 4, 5 ngày sau muỗi lại nhiều như cũ.

Phun hóa chất diệt muỗi tại khu dân cư

Nghi ngờ về tính hiệu quả của loại thuốc diệt muỗi mà công ty nọ phun tại nhà mình, chị Hoa cầm vỏ lọ hóa chất diệt muỗi đã phun nhờ một người bạn có chuyên môn về lĩnh vực này xem hộ thì được biết, trong thành phần của hóa chất ghi trên bình thuốc diệt muỗi đó có 2 chất là shipyrethroids và carbamate, đây là 2 chất có thể gây suy hô hấp, làm tăng nhịp tim, nếu bị ảnh hưởng kéo dài có thể gây ung thư. Người này khẳng định, nếu chỉ phun trong phạm vi gia đình thì sẽ không bao giờ đạt hiệu quả, vì muỗi gây bệnh từ các khu vực xung quanh sẽ lại bay tràn qua.

Cùng thời điểm này, tại thị trường Hà Nội có nhiều nơi quảng cáo và bày bán rất nhiều sản phẩm có tác dụng diệt muỗi. Trao đổi với chúng tôi về điều này, TS Nguyễn Công Tảo, Trưởng khoa Xử lý dịch bệnh Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng (Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội) khẳng định, hiện chưa có loại máy diệt muỗi chuyên dụng nào, còn các loại máy mà người kinh doanh quảng cáo thực chất chỉ có thể giúp đuổi muỗi, cản muỗi, dụ (thu hút) muỗi về một phía… chứ không thể giúp diệt muỗi gây SXH. Đấy là chưa kể việc sử dụng các máy móc này có thể tác động không tốt đến sức khỏe, hệ thần kinh người, nhất là đối với trẻ em, phụ nữ có thai.

Với các trường hợp chủ động thuê dịch vụ phun thuốc hóa chất diệt muỗi tại nhà, TS Nguyễn Công Tảo nhấn mạnh, hành động này là tuyệt đối không được làm bởi nó không những không đem lại hiệu quả mà còn gây rất nhiều tác hại ngược. Chẳng hạn như ở Huế, TP Hồ Chí Minh đã từng xảy ra nhiều vụ tự ý thuê dịch vụ đến phun hóa chất diệt muỗi SXH tại nhà, sau đó người trong nhà bị chảy máu mũi, miệng, khó thở do kích ứng đường hô hấp, thậm chí có thể gây tử vong. Hiện tại, theo quy định chỉ có duy nhất TTYTDP tỉnh/ thành phố được tiến hành phun hóa chất trên diện rộng, các TTYT quận/ huyện chỉ được phun tại ổ dịch trên địa bàn khi xuất hiện ổ dịch (hoàn toàn miễn phí), còn các đơn vị tư nhân khác không được phép thực hiện loại hình này để thu tiền. Nếu người dân phát hiện có đơn vị, cá nhân nào giả danh TTYTDP thành phố đến phun hóa chất diệt muỗi SXH để thu tiền thì cần báo ngay đến chính quyền địa phương, TTYTDP thành phố hoặc cơ quan công an để xử lý nghiêm.

Hiện tại, ở nước ta có 4 loại thuốc hóa chất diệt muỗi được Bộ Y tế cấp phép nhưng hầu hết trong đó đã bị muỗi kháng thuốc, chỉ còn duy nhất một loại vẫn còn có thể sử dụng được song đã phải tăng nồng độ cao hơn rất nhiều mới có tác dụng. Việc pha và phun hóa chất diệt muỗi phải được thực hiện cực kỳ nghiêm ngặt theo quy trình hướng dẫn của Bộ Y tế. Do đó, nếu quản lý không chặt việc tự ý phun hóa chất diệt muỗi, để các đơn vị không có thẩm quyền, chuyên môn tự ý cung cấp dịch vụ này đến nhân dân sẽ là mối nguy hiểm lớn, làm tăng nguy cơ muỗi kháng thuốc. Khi đó, nếu dịch SXH xảy ra thì chỉ còn nước… bó tay, vì chúng ta không còn vũ khí chống lại.